فرایند تصفیه فاضلاب نساجی و رنگرزی

در عصری که پیشرفت‌های فناوری و صنعتی به سرعت پیش می‌روند و تولیدات گسترده‌تر و گوناگون‌تری را به همراه دارند، نگرانی‌ها درباره اثرات منفی آن‌ها بر محیط ‌زیست و منابع طبیعی افزایش می‌یابد. یکی از حوزه‌های مهم که نیاز به توجه و مدیریت دقیق دارد، صنعت نساجی و رنگرزی است که به دلیل حجم بالای تولیدات و استفاده از مواد شیمیایی، می‌تواند به طور قابل توجهی به آلودگی منابع آب و زیست‌محیطی منجر شود. در واقع نحوه تصفیه فاضلاب نساجی و رنگرزی، یک چالش جدی در مسیر حفظ محیط ‌زیست و توسعه پایدار است.

این فاضلاب‌ها معمولاً حاوی مواد آلی، رنگ‌ها، مواد نشاسته‌ای و شیمیایی‌های هستند که اگر به صورت نادرست دفع شوند، به طور مستقیم به رودخانه‌ها و منابع آبی وارد می‌شوند و آلودگی و کاهش کیفیت آب را ایجاد می‌کنند.

تصفیه فاضلاب نساجی و رنگرزی

در کارخانجات نساجی؛ فاضلاب تولیدی در بخش‌های شستشو اولیه، رنگرزی، سفید کردن و تکمیل پارچه تولید می‌گردد. به علاوه؛ وجود مواد معدنی،  ترکیبات رنگی، ترکیبات سخت تجزیه پذیر و کدورت و TSS ، فرایند تصفیه را سخت و دشوار می‌نماید.
فاضلاب صنایع نساجی و رنگرزی؛ فاقد مواد لازم برای رشد ارگانیزم‌ها از قبیل ازت و فسفر بوده و به دلیل ترکیبات رنگی، نیاز به روش‌های تصفیه متعددی دارند. همچنین در این فرآیند از روش‌های شیمیایی، فیزیکی، الکتروشیمیایی و بیولوژیکی به منظور تولید آب کشاورزی و اخذ تاییدیه محیط زیست استفاده می‌گردد.

نحوه تولید فاضلاب در کارخانجات نساجی و رنگرزی

همان طور که گفته شد؛ فاضلاب در صنایع نساجی در بخش‌های شستشوی اولیه، رنگرزی، سفید کردن و تکمیل پارچه تولید می‌گردد و مهم‌ترین مواد اولیه در صنایع نساجی شامل: پشم، پنبه و الیاف مصنوعی است.

انواع رنگ‌های به کار رفته در فرایند رنگرزی نیز شامل رنگ‌های اسیدی، آزوئیک، قلیایی، دیسپرس، گوگردی و موردان می‌باشد. این رنگ‌ها ترکیبات معدنی بسیار زیادی داشته و میزان BOD (اکسیژن خواهی بیولوژیکی) کمی دارند؛ اما به لحاظ COD (اکسیژن خواهی شیمیایی) بسیار بالایی دارند.

بخش‌های تولید فاضلاب در کارخانجات نساجی و رنگرزی

در بخش رنگرزی یک کارخانه نساجی؛ تعدادی پاتیل وجود دارد که در شروع کار، الیاف با رنگ‌های روشن در آن آماده می‌شوند و به تدریج با افزایش رنگ محلول پاتیل، الیاف با رنگ‌های تیره ماننده سرمه ای و مشکی در آن  رنگرزی می‌شوند. در انتهای کار نیز، آب باقی مانده در پاتیل به صورت فاضلاب دفع می‌گردد که به شدت اسیدی بوده و مواد معدنی و رنگی فراوانی دارد.

از دیگر بخش‌های تولید فاضلاب در کارخانجات نساجی، بخش شستشوی اولیه الیاف، پشم یا پنبه می‌باشد که حجم بسیار زیادی داشته و حاوی چربی، ذرات معلق و دترجنت است و به طور کلی به ازای رنگرزی ۱ کیلوگرم الیاف در حدود ۵۰ لیتر آب مصرف می‌گردد.

ماهیت و نوع پساب در تصفیه فاضلاب نساجی و رنگرزی

استفاده از مواد رنگی در فرایند نساجی و رنگرزی سبب می‌شود تا میزان رنگ فاضلاب، بسیار زیاد گردد. به علاوه وجود ترکیبات سمی و ترکیبات سخت تجزیه پذیر شیمیایی نیز از مهمترین عواملی است که بایستی در طراحی و اجرا سیستم تصفیه پساب نساجی و رنگرزی مد نظر قرار بگیرد.
فاضلاب نساجی و رنگرزی فاقد ازت و فسفر ضروری برای رشد باکتری‌ها و آنزیم‌ها است؛ بنابراین افزودن این مواد به پساب ضروری است.
در بخش‌های مختلف فرایند رنگرزی و نساجی، مقدار بسیار زیادی ذرات جامد معلق شامل الیاف طبیعی و مصنوعی، ذرات رنگدانه غیر محلول وجود دارد که باعث افزایش TSS و کدورت فاضلاب می‌گردد.

 آنالیز زیر را می‌‎توان به طور میانگین در تصفیه فاضلاب صنایع نساجی و رنگرزی به کار گرفت.

روش‌های تصفیه فاضلاب صنایع نساجی و رنگرزی

مشابه با اکثر پکیج‌های تصفیه فاضلاب صنعتی، در تصفیه فاضلاب نساجی و رنگرزی نیز دو بخش عمده تصفیه شیمیایی، فیزیکی و سپس تصفیه بیولوژیکی قرار دارد.
در تصفیه فیزیکی و شیمیایی فاضلاب نساجی و رنگرزی با توجه به TSS و کدورت بسیار بالا، از روش‌هایی مانند انعقاد الکتریکی یا انعقاد شیمیایی به منظور حذف رنگ و ذرات معلق استفاده می‌شود.

در این روش‌ها، پساب به منظور تصفیه بیولوژیکی آماده می‌شود و باید توجه نمود که حذف رنگ و مواد سمی در واحدهای هوازی و بی هوازی به سختی انجام می‌گیرد و لذا استفاده از روش‌های شیمیایی و فیزیکی در تصفیه پساب نساجی و رنگرزی، امری ضروری است.
فاضلاب رنگرزی به دلیل استفاده از ترکیبات اسیدی و بازی؛ دارای رنج متغییر pH است؛ بنابراین استفاده از واحد یکنواخت ساز و تنظیم pH بسیار ضروری است. همچنین باید توجه داشت که واحدهای تصفیه بیولوژیکی صنعتی فقط در رنج pH خنثی با راندمان خوب عمل خواهند کرد.

یکی از تفاوت‌های عمده پساب نساجی و رنگرزی با سایر پساب‌های صنعتی، وجود مواد سخت تجزیه پذیر است و این مواد به شدت واحدهای تصفیه بیولوژیکی را مختل می‌نمایند. استفاده از ترکیبات اکسید کننده مانند ازن و UV ، یکی از راه‌های موثر در شکستن ترکیبات سخت تجزیه پذیر در تصفیه فاضلاب نساجی و رنگرزی است.

آخرین مرحله در تصفیه پساب رنگرزی و نساجی، واحدهای بیولوژیکی است که شامل واحدهای بی هوازی و هوازی است. در این مراحل افزودن ازت، فسفات و متانول به فاضلاب؛ به منظور تامین ترکیبات لازم برای زیست آنزیم‌ها و باکتری‌ها ضروری است. روش‌های بی هوازی رایج در تصفیه فاضلاب نساجی و رنگرزی شامل  UABR ,UAFBR ,UASB و روش‌های رایج هوازی شامل: MBBR ,IFAS و EAAS بر پایه روش لجن فعال است.

کاربردهای تصفیه فاضلاب نساجی و رنگرزی

مهمترین دلایل استفاده از پکیج تصفیه فاضلاب نساجی و رنگرزی استفاده از پساب تصفیه شده در صنایع کشاورزی و اخذ تاییدیه محیط زیست در این خصوص می‌باشد؛ اما در صورت نیاز می‌توان آن را را به آب های سطحی و یا چاه‌های جاذب برگرداند.

در برخی از کارخانجات به دلیل کمبود آب، از پساب تصفیه شده در خط تولید استفاده می‌گردد و بدین منظور، تصفیه تکمیلی فاضلاب به روش‌هایی مانند استفاده از UF (اولترافیلتراسیون) و یا RO (اسمز معکوس) ضروری است. باید توجه نمود آب ورودی به واحد رنگرزی در یک کارخانه نساجی بایستی شوری یا همان هدایت الکتریکی پایینی داشته باشد تا عملیات رنگرزی بدون وجود یون‌های مزاحم با بهترین راندمان ممکن انجام گردد. بنابراین در صورتی که بخواهیم از پساب تصفیه شده در واحد رنگرزی استفاده کنیم، توجه به این مساله ضروری است.

با نگاهی گذرا به محیط‌زیست اطرافمان، به سادگی متوجه خواهیم شد که نیاز به اقدامات عملی و جدی در حوزه تصفیه فاضلاب نساجی و رنگرزی، امری اجتناب‌ناپذیر است. این دو صنعت، با توجه به ابعاد و حجم تولیدات، می‌توانند تأثیرات گسترده‌ای بر محیط ‌زیست و منابع آبی داشته باشند که اگر نادیده گرفته شوند، عواقب جبران‌ناپذیری را به دنبال خواهد داشت.

از آنجایی که تأمین منابع آب پاک و کیفیت مناسب آن، برای مصارف انسانی و انجام فعالیت‌های صنعتی ضروری است، لازم است تا در حد ممکن از انجام تصفیه‌های موثر برای حذف آلاینده‌ها در فاضلاب‌های نساجی و رنگرزی اطمینان حاصل شود. شرکت فنی و مهندسی طرح و کار، راهکارهای متعددی برای مدیریت بهتر فاضلاب‌ها و بهبود کیفیت آب‌ها در اختیار ما قرار می‌دهد.

برای کسب اطلاعات بیشتر همین حالا با تیم ما تماس بگیرید!